ارت سنج چیست و چه کاربردی دارد؟

ارت سنج چیست و چه کاربردی دارد؟

وجود چاه ارت برای حفاظت از کاربران و تخلیه بار الکتریکی روشی است که سال های متمادی اجرا می شود. اندازه گیری مقاومت این چاه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است با توجه به نیاز کاربر ارت سنج ها به سه دسته تقسیم بندی می شوند. قبل از پرداختن به تقسیم بندی و انواع ارت سنج ها و نحوه کاربری آنها بهتر است تعریفی از ارت ارائه گردد.

تعریف ارت

در سايت های کامپيوتری زمين مناسب از دو بابت حائز اهميت مي باشد:

1. حفاظت در مقابل صاعقه و اضافه ولتاژها
2. هم پتانسيل بودن تجهيزات نصب شده در سايت و کارکرد صحيح آن ها بخصوص تجهيزات ديجيتال و انتقال ديتا

با توجه به بكارگيری تجهيزات کامپيوتری جديد لازم است به موضوع ارت و روش اجرای اصولی آن اهميت بيشتری داده شود تا در آينده از آسيب رسيدن به نيروي انسانی و تجهيزات کامپيوتری پيشگيری شده و از عملكرد صحيح تجهيزات اطمينان داشته باشيم.

لزوم استفاده از سيستم ارت

به منظور حفاظت افراد و دستگاه ها، اضافه ولتاژهاي توليد شده در بدنه که باعث صدمه ديدن دستگاه ها و افراد می شود، همچنين ولتاژهای بسيار زياد و خطرناك ناشی از برخورد صاعقه با تجهیزات کامپيوتری را بايد در جايي خنثي نمائيم.

به همين منظور استفاده از سيستم ارت و حفاظت از تجهيزات بسيار لازم و ضروری است بعلاوه با افزايش استفاده از سيستم های ديجيتالی و حساس، لزوم بازنگری در طراحی، نصب و نگهداری سيستم های حفاظتی گراندينگ وجود دارد.

به طور خلاصه اهداف بكارگيری سيستم ارتينگ يا گراندينگ عبارتند از:

• حفاظت و ايمنی جان انسان
• حفاظت و ايمنی وسايل و تجهيزات الكتريكی و الكترونيكی
• فراهم آوردن شرايط ايده آل
• جلوگيري از ولتاژ تماسی
• حذف ولتاژ اضافي
• جلوگيري از ولتاژهای ناخواسته و صاعقه
• اطمينان از قابليت کار الكتريكی

دلایل استفاده از ارت سنج

روش های اجرای ارت يا زمين حفاظتی

بطور کلی جهت اجراي ارت و سيستم حفاظتی دو روش کلي وجود دارد ذيلاً ضمن بيان آن ها، موارد استفاده و تجهيزات مورد نياز هر روش و نحوه اجرای هر يك بيان می گردد.

زمين عمقیی

در اين روش که يك روش معمول مي باشد از چاه براي اجراي ارت استفاده مي شود.

زمين سطح

در اين روش سيستم ارت در سطح زمين (برای مناطقی که امكان حفاري عميق در آن ها وجود ندارد) و يا در عمق حدود ٨٠ سانتيمتر اجرا می گردد.

انواع ارت سنج

ارت سنج سه سیمه

ساده ترین و متداول ترین نوع از ارت سنج هاست که با اتصال یک سیم به چاه ارت و دو پین به فواصل 5 الی 10 از یکدیگر کار اندازه گیری مقاومت چاه ارت را انجام می دهد.

ارت سنج چهار سیمه

این دستگاه علاوه بر اندازه گیری مقاومت چاه ارت اندازه گیری مقاومت مخصوص خاک را نیز انجام می دهد.

ارت سنج کلمپی

این مدل دقیقا مانند آمپر متر های کلمپی دور سیم ارت خروجی چاه ارت حلقه شده و مقاومت چاه ارت را اندازه گیری می کند. این روش ساده ترین راه اندازه گیری است که با دقت بالا مقاومت چاه ارت را نمایش می دهد.

مواردی که باید حتما در هنگام اندازه گیری چاه ارت دقت شود:

• دستگاه را در مکان هایی که رطوبت و حرارت زیاد وجود دارد قرار ندهید
• هنگامی که دستگاه و یا محیط مرطوب است محفظه باطری را باز نکنید.
• هرگز از این دستگاه در مکان هایی که نشت گاز و یا مواد قابل احتراق وجود دارد استفاده نکنید.
• از دستگاه در مواقعی که مکان مورد نظر و یا دستتان مرطوب است استفاده نکنید.
• از دستگاه بیشتر از رنج تعیین شده در دفترچه استفاده نکنید.
• هنگامی که دستگاه روشن و در حال تست است باطری های آن را جدا نکنید
• هنگامی که دستگاه آسیب دیده و یا روکش روی آن خسارت دیده از دستگاه استفاده نکنید.

روش اندازه گیری

• اخطار: هنگامی که دستگاه در حال اندازه گیری است بین پراپ های C و E ولتاژی حدود 50 ولت وجود دارد برای جلوگیری از شوک الکتریکی از دست زدن به پراپ ها خودداری کنید.

روش اندازه گیری دقیق با لیدهای (پراپ های فلزی) استاندارد:

• دو لید فلزی را در زمین با رعایت حداقل فاصله بین دو لید قرار دهید.

توجه: از رطوبت زمین مطمئن شوید اگر زمین خیلی خشک است آن را کمی مرطوب کنید.

• اگر زمین مورد تست از پوشش بتنی است می توانید از صفحه های 25*25 سانتی متری فلزی آنرا بصورت افقی در سطح بتنی قرار دهید و توسط حوله نم دار آنرا مرطوب کنید.

اندازه گیری ولتاژ تست:

• سلکتور را روی Earth Voltage قرار دهید و پراپ ها را به ترمینال های E و V متصل کنید. نمایشگر میزان ولتاژ تست را نشان می دهد.

نکته :

• برای اندازه گیری ولتاژ ارت نیازی به زدن دکمه ی TEST نیست.
• اگر ولتاژ اندازه گیری شده بیشتر از 10 ولت باشد صبر کنید تا ولتاژ از این مقدار کمتر شود. در غیر این صورت انجام اندازه گیری مقاومت زمین با ولتاژ بالای 10 ولت اشتباه است.

نکته :

در هنگام تست ولتاژ ارت پراب ها به  E و V وصل باشد و پراپ های C و P باید خالی باشند.

اندازه گیری مقاومت ارت

برای اندازه گیری مقاومت ارتکلید سلکتور را روی Earth Resistance قرار دهید دو جک فلزی را یکی به فاصله ی حداقل پنج متر از چاه ارت و دقیقآ در همان راستا به فاصله ی 10 متر از چاه ارت (5 متر از جک اول) در زمین فرو کنید. برای اندازه گیری ارت زمین پراپ E با سیم سبز را به چاه ارت متصل کنید. پراپ P را با سیم زرد به جک فلزی که با فاصله 5 متر از چاه ارت در زمین کوبیده شده است متصل کرده و سیم قرمز را به C جک بعدی متصل کنید.

سلکتور را روی 2000 اهم قرار دهید و کلید TEST را بفشارید. اگر مقاومت چاه در این رنج نبود رنج سلکتور را به رنج پایین تر کاهش دهید.

حافظه موقت HOLD

هنگام تست کلید HOLD را فشار دهید. علامت HOLD روی صفحه نمایش ظاهر می شود و عدد موقتآ روی نمایشگر ثابت می ماند با فشردن مجدد کلید HOLD نمایشگر به حالت اندازه گیری باز می گردد.

خواندن از حافظه

برای خواندن مقادیر ذخیره شده در حافظه کلید ارت سنج را دو ثانیه نگه دارید تا وارد قسمت حافظه ی دستگاه شوید و مقادیر ذخیره شده را بخوانید.

با نگه داشتن مجدد کلید LOAD برای دو ثانیه به حالت عادی باز می گردید.

پاک کردن حافظه

با فشردن همزمان کلید HOLD/SAVE و LIGHT/LOAD حافظه دستگاه پاک شده و روی نمایشگر کلمه ی LC نمایش داده می شود.

اجرای ارت به روش عمقی

انتخاب محل چاه ارت

چاه ارت را بايد در جاهايی که بیشترین سطح را داشته و احتمال دسترسي به رطوبت حتی الامكان در عمق کمتری وجود داشته باشد و يا در نقاطی که بيشتر در معرض رطوبت و آب قرار دارند مانند زمين های چمن، باغچه ها و فضاهای سبز حفر نمود.

عمق چاه ارت

عمق چاه

با توجه به مقاومت مخصوص زمين، عمق چاه از حداقل ۴ متر تا ٨ متر و قطر آن حدودا ٨٠ سانتيمتر می تواند باشد. در زمين هايی که با توجه به نوع خاك دارای مقاومت مخصوص کمتری هستند مانند خاک های کشاورزی و رسی عمق مورد نياز برای حفاری کمتر بوده و در زمين های شنی و سنگلاخی که دارای مقاومت مخصوص بالاتري هستند نياز به حفر چاه با عمق بيشتر می باشد. براي اندازه گيری مقاومت مخصوص خاك از دستگاه های خاص استفاده می گردد.

در صورتی که تا عمق ۴ متر به رطوبت نرسيديم و احتمال بدهيم در عمق بيشتر از ۶ متر به رطوبت نخواهيم رسيد نيازی نيست چاه را بيشتر از ۶ متر حفر کنيم. بطور کلی عمق ۶ متر و قطر حدود ٨٠ سانتيمتر برای حفر چاه پيشنهاد می گردد.

محدوده مقاومت مخصوص نوع خاک:

• نوع خاك مقاومت مخصوص زمين (اهم متر)
• باغچه ای: ۵ الي ۵٠
• رسی: ٨ الي ۵٠
• مخلوط رسی، ماسه ای و شنی: ٢۵ الي ۴٠
• شن و ماسه: ۶٠ الي ١٠٠
• سنگلاخی و سنگی: ٢٠٠